Greece III

Châu Âu cuối cùng đã rút một khẩu đại bác ra sau khi giấu bazooka trong túi không dọa được market. Tổng cộng gói cứu trợ 3 năm sẽ là EUR110b, gần gấp 3 số cam kết trước đây và đủ để Hi lạp chi tiêu mà không cần phát hành thêm bonds trong 3 năm tới. Quan trọng không kém, ECB tuyên bố sẽ chấp nhận Greek bonds làm collateral trong repos với các ngân hàng thương mại, bất kể Moody và Fitch có theo chân S&P downgrade Hi lạp thành "junk". Về phía mình Hi lạp tiếp tục phải cam kết thắt lưng buộc bụng trong 3 năm tới để giảm deficit xuống 3% GDP (từ 13.6% trong năm ngoái), một điều vô cùng khó ngay cả trong điều kiện kinh tế booming. (Update 5/5: Hôm qua tôi nhầm mức cam kết của Hi lạp là 4%. Theo một báo cáo của IMF (link qua CR blog), đã có một số nước và chính Hi lạp trước đây giảm được deficit xuống với mức độ như vậy. Tuy nhiên hiện tại Hi lạp gặp khó khăn hơn trước kia vì kinh tế đang suy thoá, dân số già/giảm dần, và không còn khả năng devalue đồng nội tệ để kích thích xuất khẩu.)

Giới econbloggers có vẻ hoàn nghi khả năng Hi lạp sẽ thoát hiểm (không default), điển hình là bài bình luận của Felix Salmon. Một bài bình luận khác (Claus Vistesen) cho rằng châu Âu đang cố dựng hàng rào để quarantine Hi lạp, bởi vì không kể Portugal, Spain sẽ vô cùng nguy cấp nếu bị contagion vì thông tin unemployment rate ở nước này đã vượt 20% vừa bị leak (sớm hơn official release gần 2 tuần). Cho đến cuối tuần trước thị trường bond khá bình tĩnh với Spain, nhưng hai ngày đầu tuần này đồng EUR đang rơi không phanh (mất 1.6% trong 2 ngày). Data releases của Mỹ vẫn đang rất tốt, nhưng dường như châu Âu quá to để Mỹ có thể vực dậy. Thị trường cũng có vẻ nervous về cuộc bầu cử ở Anh trong tuần này. RBA tăng lãi suất thêm 25bps chiều nay, nhưng đã signal khả năng dừng tightening lại.

Update (5/5): Martin Wolf và Paul Krugman đều nghi ngờ khả năng Hi lạp có thể giảm được deficit xuống 3% trong 3 năm tới như đã hứa. Hiện tại nếu bỏ hẳn phần phải trả lãi và gốc cho số 125% GDP nợ, Hi lạp vẫn còn 9-10% structural deficit. Nghĩa là cho dù quốc hội Đức và các nước châu Âu khác thông qua cam kết đóng góp vào gói cứu trợ EUR110b, Hi lạp vẫn khó có khả năng thực hiện được lời hứa. Chưa kể số tiền đó bao gồm cả đóng góp của Italy (14.7b) và Spain (9.8b), hai nước đang bị coi là "high risk".

Mặc dù ECB đã cam kết sẽ nhận Greek bonds bất kể rating, nhưng ai sẽ chịu giữ chúng trên balance sheet khi tình hình đầy rủi ro như vậy? Bởi vậy Martin Wolf nghi ngờ khả năng Hi lạp sẽ thoát hiểm nếu không có debt restructuring, hay nói cách khác là default một phần số nợ hiện tại. Mà khi Hi lạp default thì theo Krugman cái giá của việc rút khỏi EMU sẽ không còn là trở ngại nữa, hệt như Argentina năm 2001. Cách đây mấy tuần Simon Johnson cũng đề cập đến combination này: default + từ bỏ đồng Euro. Nếu điều này xảy ra, hoặc có dấu hiệu xảy ra, kinh tế thế giới nửa sau 2010 sẽ rất đen tối. Hôm nay WSJ đã nhắc nhở ECB phải học tập kinh nghiệm của Fed: aggressive actions needed.

Update (5/5): Lịch trả nợ của Hi lạp trong 3 năm tới. Ngày đầu tiên là 19/5 này với số tiền EUR8.5b.

Update (6/5): Mấy hôm trước Nouriel Roubini đã kêu gọi châu Âu nên xem xét Plan B cho Hi lạp, nghĩa là debt restructuring thay vì bailout bond market. Wolfgang Munchau cũng cho rằng đó là giải pháp không thể tránh khỏi, việc EU/Đức chưa đưa ra vấn đề debt restructuring trong cuộc họp weekend vừa qua chỉ để tránh bị phản đối từ trong nước và nhanh chóng thông qua gói cứu trợ EUR110b. Thực tế Hi lạp đã âm thầm thuê Lazard, một công ty luật chuyên đàm phán debt restructuring, từ tuần trước tư vấn cho mình. Nếu Plan B của Roubini không/chậm thực hiện, cuộc khủng hoảng có thể lan ra các nước PIIGS khác và theo Munchau EU có thể phải chi ra EUR500-1000b để chữa cháy. Bi quan hơn, Charles Wyplosz cho rằng khủng hoảng nợ sẽ lan ra toàn Eurozone, kể cả Đức. Lúc đó nếu EMU còn "sống sót" tất cả government bonds của các nước thành viên sẽ tương đương nhau và EMU sẽ buộc phải phát hành European bonds chung, và khả năng fiscal union sẽ rất lớn. Tuy nhiên xác suất của phương án này thấp hơn nhiều việc EMU tan vỡ. Angela Merkel sẽ đi vào lịch sử như là người đã đẩy European integration lên một tầm cao mới, một United States ở châu Âu. Hoặc bà sẽ là người đặt dấu chấm hết cho giấc mộng này.