Vậy thủ thuật repo mà Lehman sử dụng là gì? Thông thường repo (repurchase aggrements) được sử dụng như một dạng vay/cho vay thế chấp. Người bán trong một repo vay tiền của người mua và dùng assets của mình thế chấp bằng cách bán tạm cho người mua với cam kết sẽ mua lại sau một thời gian nhất định và với mức giá đã thỏa thuận trước. Chính vì vậy luật kế toán Mỹ liệt kê các giao dịch repo vào loại funding transactions chứ không phải asset sell. Tuy nhiên The Economist cho biết Lehman đã lợi dụng một ngoại lệ là accounting rule SFAS 140 và dùng chi nhánh London để classified số repo này thành sell với tư vấn của công ty luật Anh Linklaters. Kế hoạch này được Lehman gọi là Repo 105 và Repo 108. Một số nhà phân tích cho rằng sở dĩ Lehman phải giao cho chi nhánh London thực hiện Repo 105 vì không một luật sư nào ở Mỹ chịu công nhận đó là asset sells.
Thông thường nếu repo là một funding transaction số assets thế chấp sẽ không được bỏ khỏi balance sheet. Với Repo 105, Lehman coi như đã bán đứt số assets này ($50b) và dùng số cash thu được để trả nợ, do vậy balance sheets giảm xuống và leverage ratio cũng giảm xuống ngay trước khi phải nộp báo cáo tài chính hàng quí. Sau khi nộp báo cáo xong Lehman mua lại số assets đó theo cam kết trong repo và leverage tăng trở lại, nhưng investors và regulators không biết điều này (E&Y có lẽ biết nhưng làm ngơ). Valukas report không buộc tội Lehman lừa dối mà chỉ nêu ra lỗ hổng trong qui định kế toán SFAS 140. Nhưng Valukas nói thẳng Ernst & Young đã không làm tròn trách nhiệm kiểm toán vì về mặt tài chính Lehman không justify được các repos này (kể cả nếu coi chúng là asset sell). Valukas đưa ra một số internal emails của các executives của Lehman trao đổi với nhau cho thấy chính Lehman đã dùng Repo 105 với mục đích window dressing như vậy.
Không kể các cáo buộc khác trong Valukas report (stress tests, liquidity pool, planned Maiden Lane...) mà có thể liên lụy trực tiếp đến Geithner và Bernanke, vụ Repo 105 cho thấy giới top investment bankers của WS (không chỉ Lehman, ai cũng làm như vậy) luôn tìm cách "lợi dụng kẽ hở pháp luật" để kiếm lợi như nhiều doanh nghiệp VN. Điều khác biệt là tội "lợi dụng kẽ hở pháp luật" ở VN là tội hình sự, còn ở Mỹ, như Valukas nói Lehman executives không phạm tội hình sự như Enron trước đây mà chỉ có thể bị kiện dân sự.
Quay lại bài viết của Bruce Krasting, một chi tiết mà tác giả này phát hiện ra là trong giai đoạn tháng 3/2009 chính Fed cũng dùng thủ thuật repo trong các transaction liên quan đến chương trình mua $1.25 tril MBS. Có điều Fed "khôn" hơn, tách repo transactions làm đôi và dùng forward contracts để thực hiện nửa thứ hai. Nghĩa là Fed mua MBS hôm nay nhưng đồng thời bán MBS forward, đồng nghĩa với một hợp đồng repo. Bruce Krasting lý giải hoạt động này là cách Fed cho các ngân hàng vay liquidity bí mật khi khủng hoảng lên cao trào. Tuy nhiên ngoài vấn đề liquidity, mà Fed vẫn có thể bơm ra qua những kênh khác, việc giả lập repo như vậy còn có tác dụng giảm số MBS xấu mà các banks nắm giữ vào thời điểm đó, hệt như Repo 105 của Lehman. Tất nhiên những transactions này hoàn toàn legal và đã có positive impact vào hệ thống, góp phần giải tỏa cuộc khủng hoảng. Fed đã thành công còn Lehman đã thất bại, đó là sự khác biệt quan trọng nhất.
Update (22/03): John Hempton (Bronte Capital) đưa ra bằng chứng cho thấy BoA đã dùng cách này để giảm leverage ít nhất từ năm 2006. Hempton so sánh quarter-average assets với end-of-quarter assets trong 2006 Annual Report của BoA, kết quả là end-of-quarter luôn luôn nhỏ hơn đáng kể.
Update (26/05): WSJ cho biết trong 10 quarter vừa qua, BoA, DB, Citi đã giảm tỷ lệ debt qua repo xuống trung bình 41% vào mỗi quarter.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét