First 9 months

SGTT có một bài báo "tiết lộ" số liệu mua bán ngoại tệ của các ngân hàng thương mại trên địa bàn TPHCM do NHNN tổng kết (tiếc là không có số liệu cho cả nước). Theo bài báo này, trong 9 tháng đầu năm 2010 các ngân hàng ở TPHCM đã mua vào $44.7, tỷ trong khi bán ra $45.4 tỷ. Như vậy các ngân hàng này bị thâm hụt 0.7 tỷ trong vòng 9 tháng, kể cả sau khi đã được NHNN trợ giúp $1.3 tỷ (trong khi NHNN tuyên bố vẫn mua ròng ngoại tệ). Hiển nhiên việc bị thâm hụt như vậy là áp lực lên cán cân cung-cầu ngoại tệ và gây sức ép mất giá cho VNĐ, chẳng ngân hàng nào muốn trạng thái ngoại tệ của mình xấu đi.

Phân tích thêm những con số trong bài báo của SGTT có thể thấy gần một nửa (47%) lượng ngoại tệ mua được là từ thị trường liên ngân hàng. Tương tự như vậy 45% số ngoại tệ được các ngân hàng bán ra trên thị trường này, có nghĩa là gần nửa lượng giao dịch ngoại tệ phục vụ cho nhu cầu liquidity của các ngân hàng chứ không phải phục vụ trực tiếp cho hoạt động xuất nhập khẩu. Những kẻ xấu miệng có thể nói giới ngân hàng, với đặc quyền được mua bán ngoại tệ, đã lợi dụng mua đi bán lại loanh quanh với nhau để kiếm lời chứ không chịu phục vụ cho doanh nghiệp.

Thực tế số ngoại tệ ngân hàng bán cho các doanh nghiệp chỉ chiếm 48% (21.8 tỷ) trong tổng số ngoại tệ được bán ra, ngược lại 40% (17.9 tỷ) mua vào có nguồn gốc từ doanh nghiệp. Đây mới thực sự phản ánh cung cầu ngoại tệ từ nền kinh tế thực (từ hoạt động xuất nhập khẩu và đầu tư nước ngoài). Hai con số này cho thấy lượng ngoại tệ bị thâm hụt vào khoảng 16.6% số bán ra, cao hơn nhiều nếu so với tổng mua-bán đề cập bên trên (gộp cả mua bán trên thị trường liên ngân hàng và các nguồn khác). Nghĩa là cán cân cung-cầu ngoại tệ từ nền kinh tế thực căng thẳng hơn nhiều so với sức ép thâm hụt trạng thái ngoại tệ của các ngân hàng thương mại, ít nhất trên thị trường TPHCM.

Điều này có thể kiểm chứng được bằng số liệu XNK từ website của TCTK. Tài liệu này cho biết trong 9 tháng đầu năm TPHCM có kim ngạch xuất khẩu là $14.1 tỷ trong khi nhập khẩu $22.5 tỷ. Như vậy các ngân hàng ở TPHCM đã mua được số ngoại tệ từ các doanh nghiệp (17.9 tỷ) nhiều hơn kim ngạch xuất khẩu, có lẽ còn từ các nguồn đầu tư nước ngoài giải ngân trên địa bàn thành phố. Tuy nhiên ở phía bán ra họ chỉ đáp ứng được 97% cho các doanh nghiệp có nhu cầu ngoại tệ (bao gồm doanh nghiệp nhập khẩu), có lẽ các doanh nghiệp này phải mua thêm ngoại tệ từ các địa phương khác và/hoặc từ thị trường chợ đen (xem thêm bài của SGTT). Chả trách giá USD chợ đen trong tháng 10 tăng phi mã.

Một điểm nữa, cũng theo TCTK, trong 9 tháng đầu năm cả nước nhập khẩu $60 tỷ tăng 22% so với cùng kỳ năm 2009. Riêng TPHCM nhập $22.5 tỷ, tăng 15.6% so với cùng kỳ. Điều này có nghĩa là loại trừ TPHCM, phần còn lại của VN đã nhập khẩu $37.5 tỷ và tăng 25.8% so với cùng kỳ năm 2009. Không rõ bao nhiêu phần trăm tăng nhập khẩu đó là hàng hóa dịch vụ phục vụ cho Đại lễ.