Japan

1. Cầu mong mọi điều tốt lành đến với nước Nhật sau thảm họa này. Mong các bạn VN đang sinh sống, học tập, làm việc tại Nhật bình an. [Tôi vô cùng thất vọng là đến giờ này (sáng thứ Hai, 14/3) vẫn chưa thấy chính phủ hay Bộ Ngoại giao VN lên tiếng về việc ứng cứu/trợ giúp cho người Việt tại Nhật. Duy nhất chỉ thấy một bản tin ngắn cho biết sứ quán VN tại Tokyo đang "tìm cách liên hệ" với người dân VN tại các nơi bị ảnh hưởng. Dường như hội sinh viên VN tại Nhật còn có những hành động thiết thực hơn cơ quan đại diện chính thức của VN.]

2. Đến giờ này mối quan tâm lớn nhất của toàn thế giới là liệu một thảm họa hạt nhân có xảy ra hay không, động đất và sóng thần đằng nào cũng đã xảy ra rồi. Thông tin về khả năng "core meltdown" tại ít nhất 2 nhà máy hạt nhân tràn ngập nhưng rất không rõ ràng. Business Insider đăng lại một bài viết rất quan trọng của J. Oehmen giải thích về khả năng meltdown và ô nhiễm phóng xạ ra môi trường [highly recommended]. Theo tác giả này, nguy cơ phóng xạ rất nhỏ sau khi các nhà máy chấp nhận bơm nước biển vào làm mát các lò phản ứng vì khả năng meltdown đã giảm. Khác biệt quan trọng giữa các lò phản ứng của Nhật và lò phản ứng Chernobyl là lò của Nhật được thiết kế để không xảy ra nổ hỗn hợp hydro-oxygen bên trong lò sau khi bị meltdown. [Update 22/3: Department of Physics của UCSB có một public lecture rất hay về sự cố hạt nhân.]

3. Giới kinh tế đã có một vài đánh giá về ảnh hưởng của thảm họa này vào nền kinh tế Nhật. Time có 2 bài ngay trong tối thứ Sáu, một bài cho rằng ảnh hưởng vào nền kinh tế nói chung không lớn, bài kia đặt ra khả năng một cuộc khủng hoảng nợ công sẽ xảy ra vì Nhật đã có tỷ lệ nợ quốc gia gần 200% GDP. Krugman và Joe Weisenthal đều nghi ngờ khả năng Nhật sẽ bị khủng hoảng nợ công, cả hai chỉ ra rằng trái phiếu chính phủ Nhật (JGB) thậm chí đã lên giá (yield giảm) sau khi động đất xảy ra. Một tác giả khác (Dain Chu) cho rằng sau khi Nhật phải đóng cửa các nhà máy điện hạt nhân, chiếm 25% tổng sản lượng điện, giá dầu diesel/natural gas/coal sẽ tăng cao vì các nhà máy nhiệt điện sẽ phải tăng sản lượng phát điện trong thời gian tới. Trực tiếp hơn vào market, Global Macro Monitor vẽ một đồ thị của Nikkei 225 và JPY sau động đất Kobe năm 1995 cho thấy Nikkei giảm mạnh nhưng đồng Yen lại lên giá. Sáng nay, BoJ vừa bơm ¥7 tril để trấn an thị trường, tuy nhiên Nikkei vẫn đang tuột dốc còn JPY tiếp tục tăng giá. [Update: BoJ đã tăng liquidity injection lên ¥15 tril.] [Update 17/3: Đồng Yen đã tăng lên mức kỷ lục 76.25 sáng sớm 17/3, Sydney time. Tuy nhiên vài tiếng sau đã phục hồi lại mức 79.50.]

Update (15/3): Yahoo!7: "There is not a hint of looting or violence, even as residents line up at half-empty stores". Cả ở Mỹ (sau Katrina) và Úc (sau Yasi), New Zealand (sau Christchurch) đều xảy ra looting. Đúng như bài báo trên của Yahoo!7, cả thế giới đã và đang ngả mũ kính phục dân tộc Nhật (Update: ngoại trừ một số người ở TQ viết trên các diễn đàn Internet như thế này "Warmly welcome the Japanese earthquake").

“Let the entire nation continue as one family from generation to generation, ever firm in its faith of the imperishableness of its divine land, and mindful of its heavy burden of responsibilities, and the long road before it. Unite your total strength to be devoted to the construction for the future. Cultivate the ways of rectitude, nobility of spirit, and work with resolution so that you may enhance the innate glory of the Imperial State and keep pace with the progress of the world.” (nguồn Larry Elkin). Nếu bạn biết những dòng trên là trích đoạn trong bản tuyên bố đầu hàng của Nhật hoàng Hirohito tháng 8/1945, chắc bạn sẽ không còn ngạc nhiên về sức mạnh của dân tộc này.

Update (17/3): 50 công nhân "faceless" đã ở lại nhà máy Fukushima Daiichi để tiếp tục bơm nước biển vào các reactor sau khi hơn 700 công nhân khác được di tản vì cường độ phóng xã đã quá nguy hiểm. Có thể thế giới sẽ không bao giờ biết tên họ nhưng những con người này sẽ là nhân tố quan trọng nhất ngăn chặn một thảm họa hạt nhân xảy ra tại Fukushima. Update (18/3): Con gái của một trong 50 người công nhân đó gửi tweet cho cha mình: "Please dad come back alive." Update (24/3): Daily Mail đăng một số hình ảnh của 50 người công nhân dũng cảm này. Tờ báo cho biết đến thời điểm này đã có 5 người chết và 15 người bị thương. Tuy nhiên đã có thêm 150 công nhân quay lại nhà máy giúp đỡ họ.

Update (17/3): Alphaville có một bảng số liệu đầu tư của Japanese investment trusts ra nước ngoài. VN đứng thứ 28 về absolute dollar value ($211m), nhưng đứng đầu nếu tính theo tỷ lệ market cap (7.3%).

Update (17/3): Email của Steve Jobs gửi nhân viên Apple tại Nhật:

"To Our Team in Japan,

We have all been following the unfolding disaster in Japan. Our hearts go out to you and your families, as well as all of your countrymen who have been touched by this tragedy.

If you need time or resources to visit or care for your families, please see HR and we will help you. If you are aware of any supplies that are needed, please also tell HR and we will do what we can to arrange delivery.

Again, our hearts go out to you during this unimaginable crisis.

Please stay safe.

Steve and the entire Executive Team"

Update (18/3): Ngay cả Hội Chữ thập đỏ Bắc Triều tiên cũng gửi điện chia sẻ:

"Upon hearing the sad news that the northeastern part of your country was hit by unprecedented earthquake and tsunami that claimed huge casualties and material losses, I extend deep sympathy and consolation to you and, through you, to the victims and their families on behalf of the DPRK Red Cross Society.

It is my hope that the living of the victims will come to normal as early as possible thanks to the positive efforts of your society."