Negative interest rate II

Các đây 2 tháng, Greg Mankiw kể rằng một sinh viên của mình (Mankiw không nêu tên) đưa ra một giải pháp giải quyết vấn đề làm thế nào Fed có thể áp đặt negative nominal interest rate được. Đại ý là hàng năm Fed sẽ quay số ngẫu nhiên (lottery) để chọn ra một series tiền mặt đang lưu hành và tuyên bố số tiền này sẽ trở nên vô giá trị (hủy bỏ). Nếu Fed quyết định hủy 10% tổng số tiền mặt đang lưu hành thì người dân sẽ sẵn sàng cho vay số tiền mặt của mình với lãi suất nhỏ hơn -10%, ví dụ -9%, vì nếu không cho vay họ sẽ bị mất nhiều tiền hơn. Về bản chất đây là một hình thức đánh thuế lên số tiền mặt hiện đang lưu hành trên thị trường bên cạnh seigniorage là một loại thuế gián tiếp dựa vào lạm phát đã và đang được đánh.

Sau đó một thời gian Mankiw đưa ý tưởng này vào một bài báo trên NYT và ngay lập tức bị phản đối dữ dội. Thậm chí Mankiw đã nhận được những lời đe dọa và có người yêu cầu hiệu trưởng Harvard phải sa thải Mankiw vì bài báo này. Tuy vậy Mankiw vẫn giữ vững lập trường cần phải có negative interest rate và chỉ ra rằng nhiều nhà kinh tế khác cũng có cùng quan điểm và có những proposals khác tương tự.

Vừa rồi, một "đồng minh" của Mankiw đã lên tiếng và đưa ra 3 proposals cùng với mục đích áp đặt negative nominal interest rate. Cách thứ nhất là hủy bỏ hoàn toàn tiền giấy và áp đặt 100% giao dịch qua electronic money (qua bank accounts). Cách thứ hai là đánh dấu tiền mặt (ví dụ đóng dấu lên đó) để chứng minh đồng tiền đó đã được thu negative interest rate. Nếu chưa được đóng dấu thì người cầm đồng tiền đó sẽ có nghĩa vụ phải đóng. Cách thư ba phức tạp hơn, tách chức năng unit of account khỏi chức năng medium of exchange của đồng tiền. Nghĩa là tiền mặt lưu hành sẽ chỉ còn chức năng medium of exchange, còn chức năng unit of account sẽ được gán cho một loại electronic money mới. Central bank sẽ kiểm soát tỷ giá giữa hai đồng tiền này và như vậy có thể áp đặt negative interest rate.

Tất nhiên, ngoài ý tưởng của Hall và Woodward mà tôi đã đề cập đến trong entry này, sẽ khó có thể tưởng tượng các proposals khác, nhất là cách của Mankiw, có thể đi vào thực tế trong thời gian tới. Nhưng điều đáng nói là tư tưởng về vai trò của government đằng sau những proposals này. Dường như các tác giả cho rằng government, ở trường hợp này là central banks, có quyền tước đoạt một phần của cải của người dân (trong nước cũng như nước ngoài) vì mục đích bình ổn kinh tế. Cũng cần nhắc lại bản chất của việc thu thuế thông thường không phải để điều hành kinh tế mà là cách để government huy động nguồn lực cho việc cung cấp cách dịch vụ công. Việc dùng fiscal policy để chống lại business cycle chỉ là một by-product của hệ thống thuế chứ không phải mục đích ban đầu của thuế.

Khi các individuals tập hợp nhau lại thành một cộng đồng, mỗi người phải chấp nhận hi sinh một phần liberty của mình để có được những public goods mà cộng đồng đem lại (pride, security, prosperity...). Nhưng với economic liberty, các cá nhân phải chấp nhận hi sinh khi Keynesian economics thắng thế. Bởi vậy các tranh luận gần đây về vai trò của Keynesian economics có lẽ ẩn chứa các quan điểm khác nhau về individual liberty trong xã hội.

Update (12/05): Mankiw vừa tìm được một ví dụ về một loại currency bị đánh thuế theo cách thứ hai mà Buiter đề suất.

Update (13/05): Bản thân John Taylor cho rằng theo công thức của mình Fed funds rate phải là 0.5% chứ không phải -6% như chính các economist của Fed đã tính.

Update (06/07): Riksbank đã trở thành central bank đầu tiên áp dụng ý tưởng của Hall và Woodward, bắt banks trả 0.25% vào số reserves gửi tại central bank.