Vinashin default II

Cuối năm ngoái tôi có viết một entry về vụ Vinashin default trong đó tôi khuyến nghị chính phủ VN không nên/không cần đứng ra trả nợ thay cho Vinashin. Vừa rồi FT cho biết một trong các chủ nợ đã chính thức kiện Vinashin ra một tòa án ở Anh để đòi nợ (thời điểm tôi viết entry nói trên tôi đoán nhầm luật chi phối hợp đồng vay là luật Singapore nên các chủ nợ sẽ kiện ra tòa Singapore). Tuy nhiên tôi tin những lập luận của tôi trong entry đó vẫn chính xác và bài báo của FT link bên trên cũng có nhiều lập luận tương tự. Nói ngắn gọn là thực ra chủ nợ của Vinashin sẽ có rất ít leverage trong vụ này vì dù tòa ở Anh có xử thắng cho họ (gần như chắc chắn như vậy), Vinashin sẽ đối phó bằng cách nộp đơn xin phá sản ở một tòa của VN. Lúc này khoản nợ $600m của Vinashin sẽ được chế tài theo "pari passu clause", nghĩa là được đối xử ngang bằng với các khoản nợ không thế chấp khác trong nước. Với tình trạng làm ăn bê bết và tài sản thất thoát/hư hỏng nặng nề trong vài năm qua, nhiều khả năng sau khi trả hết nợ có thế chấp thì tài sản của Vinashin chẳng còn gì để trả cho các chủ nợ không thế chấp. Tóm lại thông tin của bài báo FT về những gì sẽ xảy ra trong vụ tranh chấp này không có gì mới, nhưng bài báo này có vài thông tin khác rất đáng chú ý.

Sau khi vụ Vinashin rộ lên cuối năm 2010, tôi nghe nói từ sau Đại hội Đảng đầu năm 2011 báo chí VN đã nhận được chỉ thị không được đăng thêm về tình hình Vinashin bởi vậy không hề có thông tin về vụ tranh chấp này xuất hiện trên báo chí (cho đến hôm nay SGTT đưa tin về vụ kiện). Phe chủ nợ cũng rất kín tiếng không tiết lộ thông tin về các cuộc đàm phán, có thể vì yêu cầu của phía VN hoặc có thể họ cho rằng chưa phải thời điểm tung thông tin ra. Tuy nhiên sau khi Elliott Advisors khởi kiện, FT đã có được thông tin là chính phủ VN đã từng đề nghị hoặc trả cash với giá trị 35% face value cho các chủ nợ, hoặc đổi face value lấy longterm government guaranteed bonds (no interest). Chắc chắn thông tin này do phía chủ nợ leak ra, nhiều khả năng từ Elliott Advisors. Một thông tin quan trọng nữa là trong chương trình debt restructuring cho Vinashin các chủ nợ trong nước sẽ chỉ nhận được 20% face value cho các khoản vay không thế chấp khác. Nghĩa là phía Elliott Advisors và các chủ nợ nước ngoài khác thậm chí còn có lợi hơn phương án kiện ra tòa rồi nhiều khả năng sẽ phải phân chia tài sản của Vinashin theo"pari passu clause". Vậy tại sao Elliott Advisors lại theo đuổi phương án này, chẳng lẽ một hedge fund cáo già như vậy lại không nghĩ đến phương án tôi/FT đặt ra (là Vinashin sẽ nộp đơn phá sản)?

Câu trả lời cho nước cờ này của Elliott Advisors có thể là EA tin rằng chính phủ VN sẽ không để cho Vinashin phá sản trong bất kỳ trường hợp nào, do đó nhiều khả năng VN/Vinashin sẽ chấp nhận out-of-court settlement riêng với EA (thế nên EA đi kiện một mình). Vì đây sẽ là một vụ rất sensitive ở VN nên chắc chắn chính phủ VN sẽ giấu rất kỹ số tiền và phương án settlement (EA cũng không đời nào tiết lộ), do đó EA hi vọng sẽ đàm phán được mức tốt hơn con số 35% đã được offer. Chưa kể nếu EA có "tay trong" bên phía VN hoặc EA nắm được một "bí mật" nào đó mà phía VN không muốn bị leak ra thêm thì leverage của EA sẽ còn cao hơn nữa. Thôi tôi không speculate thêm nữa, bạn nào thích các conspiracy theory thì cứ tiếp tục "sáng tác" :-). Base case scenario của tôi vẫn là Vinashin sẽ nộp đơn xin phá sản ở VN, một tổng công ty mới sẽ ra đời để mua lại (với giá bèo) các tài sản hiện tại của Vinashin. Số tiền thu được sẽ trả cho các chủ nợ, mà theo trình tự thế chấp chắc EA sẽ chẳng nhận được đồng nào hết. Đó là phương án tốt nhất cho taxpayers (i.e. nhân dân) VN.



Update (11/11): Tôi vừa highlight cụm từ quan trọng nhất trong entry bên trên: "out-of-court settlement". Theo tôi đó mới là mục tiêu của EA chứ không phải họ muốn được tòa Anh xử thắng kiện vì nếu vậy họ có thể phải đối mặt với việc Vinashin tuyên bố phá sản và phải xếp hàng sau các chủ nợ có thế chấp khác. Việc khởi kiện chỉ là chiến thuật của EA gây thêm sức ép lên phía VN nhằm đạt được tỷ lệ payout cao hơn 35% đã được offer thôi. Bởi vậy tôi rất thất vọng khi thấy ông Nguyễn Trần Bạt khuyên chính phủ VN đi theo con đường này:

"Con đường đàm phán với công ty cho vay là cách duy nhất để duy trì trạng thái tiền tư pháp này. Đây là cơ hội của Chính phủ, giải quyết tốt thì sẽ chứng minh với cộng đồng tín dụng quốc tế rằng: Chính phủ Việt Nam rất có trách nhiệm, Chính phủ sẽ có điểm cộng thông qua xử lý này trong các yếu tố đánh giá tín nhiệm của nền kinh tế."

Thực ra chính phủ VN/Vinashin đã đàm phán "tiền tư pháp" với các chủ nợ và offer 35% face value. EA một mình đi kiện cho thấy nội bộ các chủ nợ không thống nhất về hướng giải quyết khoản nợ này, rất có thể một vài chủ nợ khác đã chấp nhận phương án 35% nhưng EA không đồng ý. Nếu vậy việc chính phủ "đánh tiếng" rằng sẽ sẵn sàng để Vinashin phá sản không những tạo sức ép cho EA mà còn cho các chủ nợ khác (vì có khă năng họ sẽ không nhận được gì thay vì được 35% đã được offer). Rất có thể các chủ nợ khác sẽ vận động EA hủy bỏ đơn kiện nếu họ thấy cái threat này của VN credible, chưa kể những chủ nợ như Credi Suisse còn có các interest khác ở VN.

Ông Nguyễn Trần Bạt "dọa" rằng vì EA kiện cả 21 công ty con của Vinashin nên sẽ ảnh hưởng ra toàn nền kinh tế. Thực ra theo những gì tôi được biết thì trong hợp đồng cho vay Vinashin có qui định rằng nếu 1 trong số những công ty con này bị chuyển cho một chủ sở hữu khác thì khoản vay ngay lập tức bị coi là default. Đây là cách chủ nợ phòng tránh khả năng Vinashin "tẩu tán" tài sản trước khi phá sản vì họ cho vay không thế chấp nên chỉ có thể dựa vào tài sản hiện hữu để đòi nợ. Vấn đề là EA và các chủ nợ khác gần như không có leverage gì ở điều khoản này vì ngay cả nếu tòa án ở Anh xử EA thắng kiện và Vinashin không được phép bán/chuyển đổi sở hữu các công ty con đó, phán xét này gần như không thể enforce ở VN. Thứ nhất theo luật sư Trần Hữu Huỳnh VN chưa có hiệp định hỗ trợ tư pháp với Anh, nghĩa là phán quyết của các tòa án Anh chưa chắc đã được hệ thống tư pháp của VN enforce. Thứ hai việc chuyển đổi sở hữu một số công ty con của Vinashin diễn ra vào giữa năm 2010, tại sao EA không kiện vào thời điểm đó? Một tòa án ở VN có thể cho rằng vào thời điểm chuyển đổi sở hữu Vinashin và các chủ sở hữu mới (PVN, VNL) đã thực hiện đầy đủ nghĩa vụ pháp lý (eg công bố trên báo chí, register với authority) và không có ai phản đối/khiếu nại nên vụ chuyển đổi đó là hợp pháp. Tất nhiên EA có thể đưa ra bằng chứng họ đã khiếu nại với Vinashin nhưng như thế không đủ, đúng ra họ phải khiếu nại với một tòa án VN hoặc Anh yêu cầu chấm dứt việc chuyển đổi sở hữu ở thời điểm nói trên.

Rủi ro lớn nhất cho Vinashin như luật sư Fred Burke nêu ra là tòa án Anh sẽ ra lệnh phong tỏa tất cả tài sản của Vinashin ở nước ngoài và Vinashin sẽ rất khó tiếp tục làm ăn bên ngoài VN. Tuy nhiên nếu Vinashin nộp đơn xin phá sản ở một tòa VN thì tất cả những tài sản ở nước ngoài đó sẽ phải được gộp vào phần tài sản còn lại trong nước của VN và trả cho các chủ nợ, theo thứ tự thế chấp thì EA sẽ phải xếp cuối cùng. Tất nhiên quá trình phá sản này sẽ làm gián đoạn những hoạt động sản xuất kinh doanh hiện tại của Vinashin, nhưng tòa VN có thể giảm thiểu gián đoạn bằng cách tuyên bố đặt Vinashin vào tình trạng receivership - nghĩa là công ty này vẫn hoạt động bình thường trong khi tòa tìm cách thanh lý tài sản để trả cho các chủ nợ. Trong giai đoạn receivership tất cả tài sản/tài khoản của Vinashin sẽ do tòa tạm thời kiểm soát nên tòa án Anh không thể freeze những tài sản này vì trên danh nghĩa nó không còn thuộc về Vinashin nữa. Ở điểm này việc VN và Anh chưa có hiệp định hỗ trợ tư pháp lại là một điều bất lợi vì tòa án của Anh chưa chắc đã đồng ý chấp nhận phán quyết của tòa VN, tuy nhiên phía VN có thể gây sức ép qua con đường chính phủ. Nhưng chưa cần chính phủ ra tay như vậy chỉ cần một chủ nợ có thế chấp bất kỳ nào đó của Vinashin, trong nước hay ngoài nước, nộp đơn yêu cầu tòa án Anh phải ưu tiên phong tỏa tài sản của Vinashin ở nước ngoài để trả cho mình trước EA thì EA sẽ thua, i.e. EA phải chấp nhận xếp hàng sau chủ nợ đó. Ngoài ra một luật sư giỏi có thể thuyết phục được tòa án Anh rằng vì Vinashin đã nộp đơn phá sản ở VN nên vụ tranh chấp tài sản này phải được chuyển về tòa án VN đang giải quyết phá sản thụ lý vì còn liên quan đến các creditor khác. Tóm lại, rủi ro với các tài sản của Vinashin ở nước ngoài không quá lo ngại, trừ khi Vinashin đang có rất nhiều hợp đồng đóng tầu cho các đối tác nước ngoài và/hoặc có rất nhiều tài sản ở nước ngoài - tôi nghi ngờ điều này.

Trong đoạn tôi trích lời ông Nguyễn Trần Bạt bên trên, điểm mà tôi đồng ý là "đây là cơ hội của Chính phủ". Nhưng khác với ông Bạt, tôi cho rằng đây không phải cơ hội để chính phủ tiếp tục ru ngủ giới đầu tư quốc tề rằng mình vẫn tiếp tục đứng đằng sau những khoản vay của doanh nghiệp (nhà nước) - mà là cơ hội để chính phủ thể hiện rõ với thế giới rằng VN là một nền kinh tế thị trường và tuân thủ nghiêm túc luật lệ quốc tế. Vinashin đứng ra vay rồi làm ăn thua lỗ thì đó là rủi ro kinh doanh, chính phủ không can thiệp vì chính phủ chưa bao giờ bảo lãnh cho khoản vay này, nếu EA và các chủ nợ khác hiểu nhầm letter of comfort là bảo lãnh thì đó là lỗi của họ. Đây cũng là cơ hội để chính phủ chứng minh cho taxpayer của VN rằng tiền thuế của họ không bị sử dụng để bailout các doanh nghiệp (nhà nước) làm ăn không hiệu quả. Trên thực tế nếu EA không kiện và âm thầm cùng các chủ nợ khác chấp nhận 35% đã được offer như FT tiết lộ thì không bao giờ người dân VN biết được một phần tiền thuế của họ đã được trả cho một hedge fund nước ngoài để trả giá cho những sai lầm của các lãnh đạo tham nhũng và yếu kém của Vinashin. Và cuối cùng, đây là cơ hội để chính phủ thực hiện một cuộc cải tổ sâu rộng khu vực kinh tế quốc doanh vốn rất kém hiệu quả và tiềm ẩn nhiều rủi ro - bắt đầu bằng việc để Vinashin phá sản.

[Một điểm nhỏ mà Fred Burke nêu ra là chi phí theo kiện ở một tòa quốc tế sẽ rất tốn kém. Tôi có một phương án "tiết kiệm chi phí" thế này cho chính phủ: trả tự do cho luật sư Lê Công Định với yêu cầu ông phải đại diện cho Vinashin ở tòa án Anh miễn phí, tôi biết luật sư Định đủ trình độ tranh biện ở tòa án này :-)]

Update (14/11): Một người bạn của tôi đặt ra vấn đề là nếu Vinashin (tập đoàn) tuyên bố phá sản thì có thể không sao chứ toàn bộ 21 công ty con của Vinashin phá sản thì chưa biết thế nào. Đây cũng là lời cảnh báo của ông Nguyễn Trần Bạt tôi trích dẫn bên trên. Trước hết cần hiểu hình thức tập đoàn của VN rất giống với holding company theo luật kinh doanh Anh/Mỹ/Úc, nghĩa là công ty mẹ trên thực tế không có hoạt động sản xuất kinh doanh gì cả mà chỉ nắm giữ cổ phần chi phối ở một loạt các công ty con. Lý do của hình thức cấu trúc doanh nghiệp như vậy rất đa dạng, có thể để diversify loại hình kinh doanh nhưng tránh bị over-regulate (vd kinh doanh ngân hàng chịu sự quản lý rất chặt của nhà nước trong khi kinh doanh bất động sản lại có những quản lý hoàn toàn khác), cũng có thể để ngăn ngừa rủi ro từ một mảng kinh doanh này lan sang một mảng kinh doanh khác. Thông thường business/corporate law sẽ phân biệt holding company với các loại hình corporate khác và có những regulation đặc thù, vd qui định về sister company transactions hay consolidated accounting cho công ty mẹ.

Một đặc điểm rất quan trọng của holding company là assets của nó gần như hoàn toàn là financial assets - là cổ phần ở các công ty con. Bởi vậy nếu một holding company đi vay thì khoản vay đó phải được back bởi toàn bộ tài sản của các công ty con. Trong trường hợp Vinashin (tập đoàn) đi vay trước đây tất cả tài sản của 21 công ty con (tình theo % sở hữu của Vinashin) sẽ phải sử dụng để thanh toán nợ nần cho công ty mẹ nến công ty mẹ default. Điều này đã được các chủ nợ ghi rõ trong hợp đồng vay, hoàn toàn phù hợp với thông lệ kinh doanh Anh/Mỹ. Trong đơn EA khởi kiện Vinashin, hedge fund này kiện luôn các công ty con với lý do họ là các guarantors cho khoản vay, điều này cũng bình thường vì tài sản của các công ty này trên thực tế là của holding company Vinashin. Tuy nhiên EA đưa toàn bộ 21 công ty con trước đây của Vinashin vào đơn kiện là không đúng vì một phần trong số đó đã được chuyển giao cho PVN và VNL. Như tôi đã chỉ ra bên trên, ở thời điểm chuyển giao EA đã không có phản đối gì và không yêu cầu tòa án (Anh hoặc VN) đưa ra injunction ngăn ngừa việc chuyển giao này nên theo luật VN thì những công ty con đó đã không còn là tài sản của Vinashin. Đây là điểm làm đơn kiện của EA suy yếu rất nhiều.

Nhưng quan trọng hơn, chính việc EA khởi kiện cả 21 công ty con đã gián tiếp đặt những công ty này vào tình trạng default và thậm chí bankrupt. Giả sử một trong các chủ nợ khác của một trong các công ty con đó có điều khoản cross default trong hợp đồng cho vay thì khi con nợ bị kiện ra tòa gần như chắc chắn hợp đồng vay khác đó sẽ ngay lập tức đặt công ty con đó vào tình trạng default. Tệ hơn, trên nguyên tắc cả 21 công ty con của Vinashin đều phải có trách nhiệm trả khoản nợ $600m cho công ty mẹ nên nếu owner equity của họ không đủ để cover con số đó, họ nghiễm nhiên lâm vào tình trạng bankrupt. Điều đó có nghĩa là khi Vinashin tuyên bố phá sản thì tự động những công ty con còn lại của holding company này cũng lâm vào tình trạng phá sản. Đây là điều anh bạn tôi và ông Nguyễn Trần Bạt lo ngại sẽ ảnh hưởng đến nền kinh tế. Tuy nhiên như tôi đã chỉ ra bên trên, vấn đề nằm ở chỗ Vinashin và các công ty con khi tuyên bố/bị buộc phá sản thì tòa án VN sẽ xử lý theo hướng nào. Nếu tòa quyết định liquidate toàn bộ những công ty này thì hoạt động sản xuất kinh doanh sẽ bị đình trệ. Ngược lại nếu tòa quyết định đặt những công ty đó vào tình trạng receivership và bán các công ty đó một cách trật tự cho một bên thứ ba thì ảnh hưởng nếu có cũng không lớn. Chính vì vậy ở các nước Anh/Mỹ nhiều công ty khi bị các chủ nợ ráo riết đòi nợ (eg kiện ra tòa như trường hợp EA) thì họ có thể "file for protection" theo luật bankruptcy để có thời gian xoay xở trả nợ (eg đàm phán haircut với chủ nợ) mà không bị ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh. Quyết đinh có cho protection hay liquidate do tòa án quyết định chứ các chủ nợ không có quyền gì.

Tóm lại trong trường hợp Vinashin câu hỏi không phải là liệu VN có dám cho Vinashin và các công ty con cùng đồng loạt phá sản hay không mà là nếu Vinashin tuyên bố phá sản thì tòa VN có áp dụng được luật phá sản của mình để đặt Vinashin và các công ty con vào tình trạng receivership hay không? Tôi nghĩ đây chỉ đơn thuần là technical issue, VN hoàn toàn có thể chủ động xử lý được. Có bạn có thể nói luật VN khác/chưa qui định về hình thức receivership. Well, if you have will there is way!


Update (18/11): TBKTSG vừa có một bài lặp lại quan điểm cho rằng không thể cho phá sản cả 21 công ty con (đã từng) của Vinashin cùng một lúc. Tôi vẫn cho rằng đây là một lo ngại thiếu căn cứ và chỉ có lợi cho EA. Thứ nhất, như tôi đã chỉ ra bên trên, đơn kiện bao gồm cả 21 công ty con rất có thể sẽ bị tòa án Anh bác bỏ nếu một trong những công ty đó chứng minh trước tòa rằng họ không còn thuộc sở hữu của Vinashin. Liệu một tòa án của Anh có thể nullify quyết định của Thủ tướng VN chuyển giao một số công ty con của Vinashin cho PVN và VNL từ giữa năm 2010 hay không? Các luật sư của Vinashin có thể biện hộ rằng EA và các creditors khác đã không có ý kiến gì và không có hành động nào để ngăn ngừa việc chuyển giao đó, do vậy họ đã ngầm chấp nhận tính hợp pháp của việc chuyển giao. Theo tôi chỉ riêng phần tranh tụng này có thể kéo dài hàng tháng, thậm chí cả năm nên Vinashin và 21 bị đơn kia sẽ có đủ thời gian sắp xếp lại các hợp đồng với các đối tác nước ngoài và lên phương án đối phó.

Thứ hai, cứ giả sử trường hợp xấu nhất là tòa án Anh vẫn chấp nhận đơn kiện Vinashin và 21 công ty con đồng thời không công nhận quyết định chuyển giao một số công ty con cho PVN và VNL. Liệu Vinashin và 21 công ty kia đồng loạt phá sản theo nghĩa file for protection ở một tòa án VN có phải là tai họa cho nền kinh tế VN hay không? Nhớ lại đầu năm 2009 sau nhiều nỗ lực bailout của chính phủ Mỹ không thành, General Motors - một trong những "tượng đài" của ngành công nghiệp Mỹ đã phải file for protection và rồi chỉ hơn một năm sau GM đã phục hồi trở lại. Như tôi đã viết bên trên, rất có thể dịp này là một cơ hội tốt cho chính phủ VN tái cơ cấu lại ngành công nghiệp đóng tàu VN vốn đang rất yếu kém. Nếu sau khi file for protection, tòa án VN mạnh dạn thuê một đội ngũ chuyên gia nước ngoài tiếp quản tái cấu trúc Vinashin và các công ty con thì có thể uy tín của VN sẽ tăng lên chứ không phải tệ đi như nhiều người lo ngại. Về lâu dài một cuộc thay máu như vậy sẽ chỉ có lợi cho nền kinh tế, có lợi cho chính phủ và taxpayer VN.

Phương án lập một công ty để mua lại nợ của Vinashin từ các creditors nước ngoài mà TBKTSG đề suất  có một số điểm dở như sau, kể cả nếu công ty đó hoàn toàn dùng vốn tư nhân. Một điều hiển nhiên là EA sẽ không chấp nhận bán nợ với giá thấp hơn 35% face value vì đã được offer giá đó. Trong khi đó nếu thông tin của FT chính xác, số nợ của Vinashin với các creditors trong nước chỉ được offer 20% face value, nghĩa là công ty mua nợ mới này sẽ phải trả ít nhất 15% đắt hơn cho EA và các creditor nước ngoài cho cùng một loại liability của Vinashin mà họ có thể mua được trong nước. Liệu một doanh nghiệp tư nhân hoạt động vì lợi nhuận có sẵn sàng chấp nhận một deal bất lợi như vậy hay không để cứu Vinashin? Tôi cho rằng không, công ty này sẽ phải có tiền của nhà nước - nếu không phải cash thì cũng là những concession cho những đại gia sẽ bỏ tiền vào đó để cứu Vinashin. Quan trọng hơn, nếu Vinashin và 21 công ty con file for protection và các chủ nợ buộc phải restructure lại các khoản nợ thì nền kinh tế không bị mất đi một số vốn tổi thiểu bằng 35% face value của khoản nợ đó ($210m). Liệu lợi ích của việc giữ không để Vinashin và 21 công ty kia không phá sản có cái giá bằng con số này hay không? Nếu Vinashin file for protection thậm chí các "white knights" trong nước đó có thể sử dụng số tiền đáng ra phải trả cho các chủ nợ nước ngoài này để giúp Vinashin mới phục hồi, điều này sẽ có lợi cho tất cả các stakeholders và cho nền kinh tế nói chung. Cuối cùng việc nhà nước đứng ra giàn xếp lập ra một công ty mua nợ như vậy sẽ tiếp tục tạo ra tiền lệ và moral hazard cho những khoản vay nước ngoài khác, các DNNN khác, đánh mất đi cơ hội cải tổ triệt để hệ thống doanh nghiệp đang hoạt động kém hiệu quả này.

Nếu phương án cho Vinashin và 21 công ty con kia phá sản và thay máu hoàn toàn này được thực hiện, biết đâu sau này VN sẽ cám ơn EA đã khởi kiện vì đó là "the last straw" để chính phủ kiên quyết cải tổ  nền kinh tế :-)


Update (21/11): Trong khi hầu hết báo chí VN đều tường thuật Vinashin và 21 công ty con bị một hedge fund của Hà lan tên là Elliott VIN (Netherland) BV kiện, bài báo FT tôi link bên trên nói công ty khởi kiện là Elliott Advisors, một hedge fund có trụ sở ở London. Tôi đoán báo chí VN lấy thông tin từ bài báo này của BBC Vietnamese, nhưng bản thân bài báo đó cũng không thống nhất. Đoan trên thì nói công ty khởi kiện là Elliott VIN, đoạn dưới lại nói Elliott Advisors. BBC cho biết họ liên hệ với một nhân viên của Tòa Thương mại, nhánh Queen's Bench (là một trong 3 nhánh - chứ không phải chi nhánh như BBC dịch nhầm - của tòa Thượng thẩm - High Court). BBC nói họ chỉ được đọc bản tóm tắt đơn kiện vì nội dung kiện hiện được giữ bí mật cho đến khi nào các bị đơn xác nhận đơn kiện. Thông tin duy nhất BBC xem được từ bản tóm tắt đơn kiện số 11-1296 là Elliott VIN (Netherland) BV kiện một danh sách 22 công ty với Vinashin đứng đầu. Đơn kiện được ghi nhận vào ngày 1/11/2011.

BBC cho rằng đơn kiện này liên quan đến vụ tranh chấp khoản nợ $600m của Vinashin dựa vào bài báo FT link bên trên đăng ngày 17/10/2011. Bản thân FT lấy thông tin từ debtwire.com, một dịch vụ chuyên cung cấp thông tin về nợ quốc tế. Nguồn tin của debtwire.com lại từ 3 creditors khác và một nhân vật nào đó ở Hà nội có quan hệ mật thiết với Vinashin và họ chỉ nhắc đến Elliott Advisors (EA) chứ không hề biết đến Elliott VIN (EV). Chuyện các hedge fund incorporate nhiều công ty con ở các jurisdiction khác nhau khá phổ biến, nhưng thường là ở các tax havens như British Virgin Island, Bermuda, Cayman Island... Việc EA incorporate một công ty con ở Hà lan có thể là phần loan cho Vinashin do EA sở hữu đã được chuyển giao cho một/vài investor ở Hà lan. Nếu vậy nhiều khả năng EA đã chấp nhận lỗ một phần để unload số asset này cho một bên thứ ba (EV) và rút lui khỏi vụ kinh doanh phức tạp này. Một khả năng nữa là bản thân EA, theo thông tin ở đây, được cấu trúc theo dạng một hedge fund sponsor - nghĩa là họ và investors cùng bỏ tiền vào một fund theo dạng partnership rồi EA đứng ra quản lý. EV có thể là một special fund do EA lập ra với một số investor Hà lan và EV là công ty đã nắm khoản nợ của Vinashin từ đầu nhưng báo chí chỉ report nhầm thành EA.

Những nghi vấn trên đây của tôi có thể được giải đáp dễ dàng nếu ai đó liên hệ hỏi Vinashin, tên của chủ nợ chắc không phải là thông tin bí mật hay nhậy cảm gì ở thời điểm này. Thông tin nhậy cảm hơn, hi vọng có bạn phóng viên nào kiếm được :-), là nội dung của đơn kiện và hợp đồng vay. Rất có khả năng đơn kiện này sẽ force Vinashin phá sản chứ chẳng cần phải đợi đến khi công ty này nộp đơn xin phá sản như tôi gợi ý bên trên. Nếu vậy chính phủ và các cơ quan tư pháp của VN nên chuẩn bị các phương án phá sản cho Vinashin (và có thể cả các công ty con) ngay từ lúc này.


Update (12/12): Theo WSJ thì tổng số tiền EA kiện, bao gồm cả vốn, lãi và phạt, chỉ là $13.2m trong tổng số $600m. Có lẽ số tiền nhỏ nên EA hi vọng VNS sẽ âm thầm settle ngoài tòa để tránh bị kiện tụng, EA không cho các chủ nợ khác cùng kiện có thể cũng vì lý do này. Tiếc là bài báo của WSJ không có thêm thông tin gì mới.

Update (13/12): Thanh Niên có một bài báo tựa rất kêu "Tái cơ cấu nợ của Vinashin" nhưng nội dung hầu như không có thông tin gì. Có điều lỗi không phải ở phóng viên mà là ở nguồn tin. Còn bài này cho biết EA đã từng thắng một vụ kiện tương tự với Peru và đang theo đuổi một vụ kiện khác với Argentina.